piątek, 22 kwietnia 2016

Nebelwerfer od de strony

czyli

Nareszcie osiągnęliśmy dno

Jednym z częstszych wykopkowych znalezisk na dawnych polach bitew czy poligonach, na których używana była niemiecka artyleria rakietowa, są tylne dna komór spalania pocisków rakietowych stabilizowanych obrotowo - zwane z niemieckiej terminologii "turbinami". Masywne stalowe elementy, najczęściej oddalone od głowicy bojowej, stąd i z reguły przeżywające upadek pocisku mniej więcej w całości.
O ile ich podejmowana choćby na forach identyfikacja jako "nebelwerfer" nie budzi specjalnej wątpliwości, to dalsze określenie dokładnego typu pocisku nie jest już, najczęściej, nie wiedzieć czemu, takie zupełnie oczywiste - a wszak powinno, bo poszczególne typy den różnią się od siebie najczęściej bardzo dobitnie. Z reguły, w przypadku najczęściej spotykanych typów, wystarczy wręcz tylko policzyć dysze, aby identyfikacja była już całkowicie, lub niemal całkowicie, jednoznaczna.

Spójrzmy więc na podstawowe cechy tylnych den komór spalania niemieckich pocisków rakietowych o stabilizacji obrotowej (a także kilku o stabilizacji brzechwowej, acz posiadających kilka dysz), w takiej oto umownej klasyfikacji. Fakt, jest na tym wykazie nieco pocisków, hmmm, delikatnie mówiąc egzotycznych - ale biorąc pod uwagę, jakie wynalazki bywają w praktyce znajdywane, bezpieczniej zaprezentować i takie.

Pocisk Ilość dysz Średnica
[mm]
Rodzaj dna Uwagi
DSR 1000 (NZ)
4
86
nakręcane
zagłębione
spłonka mechaniczna
8,6 cm R-Spgr L/4,5
4
6
86
nakręcane
zagłębione 
spłonka mechaniczna
21 cm R Lg
6
~205
wewnętrzne, płaskie osobne dysze
centralny otwór ~110 mm
RZ 65 (Schw.)
6
73
nakręcane
zagłębione 
spłonka mechaniczna
8,6 cm R-Spgr L/4,8 Kz
6
86
nakręcane
zagłębione 
spłonka mechaniczna
Taifun P
6+1
96
wewnętrzne, płaskie osobne dysze bez skosu
Pr Gs 41
7,3 cm R Sprgr
7+7
73
nakręcane, płaskie spłonka mechaniczna
7,3 cm R-Spgr 500
7+7
73
nakręcane, płaskie spłonka mechaniczna
RZ 65 (Digl.)
7+7
73
nakręcane, płaskie spłonka mechaniczna
DSR 400
DSR 1000 (Schw)
8,6 cm RLg
8,6 cm R-Spgr L/4,8
8,6 cm R-Spgr L/5,5
8
86
nakręcane
zagłębione 
spłonka mechaniczna
11 cm R-Gerät
10
110? 114?
nakręcane
zagłębione 

30 cm Wk 42 Spr
18
~210
wkręcane, płaskie zapłonnik Zdschr. C/23
21 cm Wgr 42 Spr
22
214
wkręcane
zagłębione 
centralne gniazdo zapłonnika
Flakrakete 42

24+12
214
wkręcane, płaskie zapłonnik mod. Zdschr. C/22
28 cm Wk Spr
32 cm Wk Fl
26
158
nakręcane
zagłębione 
centralne gniazdo zapłonnika
15 cm R Lg
26
158
nakręcane
z głowicą
tylna głowica z blachy
dysze bez skosu
15 cm Wgr 41 wKh
26
158
nakręcane
z głowicą
przyspawana głowica
otwór do napełniania głowicy
15 cm Wgr 41 Spr
26
158
nakręcane
z głowicą
nakręcana głowica
38 cm RSprgr 4681
38 cm RHlgr 4692
32 (4x8)
380
wkręcane centralne gniazdo zapłonnika

Niezbędne objaśnienia:
  • Ilość dysz - jeśli dysze ułożone są w więcej niż jednym pierścieniu, ich ilość podana jest w kolejności zewnętrzne + wewnętrzne.
  • Średnica - maksymalna średnica dna.
  • Rodzaj dna: 
    • nakręcane- dno z gwintem żeńskim, nakręcane na zewnętrzny gwint ścianki komory spalania.
    • wkręcane - dno z gwintem męskim, wkręcane w wewnętrzny gwint ścianki komory spalania.
    • wewnętrzne - dno umieszczone wewnątrz komory spalania, mocowane w sposób inny niż gwint (zaciskowo, spawane itp.)
    • płaskie - cała zewnętrzna powierzchnia dna stanowi jednolitą płaszczyznę, na której umieszczone są dysze (pomijając, oczywiście, takie czy inne drobne zagłębienia). 
    • zagłębione - wewnątrz pierścienia dysz powierzchnia dna jest w taki czy inny sposób wyraźnie zagłębiona w stosunku do wylotów dysz.
    • z głowicą - do dna, wewnątrz pierścienia dysz, zamontowana jest od tyłu głowica bojowa, wobec czego dno posiada w tym miejscu odpowiedni kołnierz.
  • Uwagi:
    • spłonka mechaniczna - spłonka zapalająca pobudzana mechanicznie osadzona trwale w gnieździe pośrodku dna.
    • zapłonnik - elektryczny zapłonnik artyleryjski, permanentnie wkręcony w gniazdo pośrodku dna. Jeżeli nie jest wzmiankowana ani spłonka, ani zapłonnik, silnik wyposażony był w zapał umieszczany w dyszy czy odpowiednim gnieździe przed strzałem i wylatujący po odpaleniu silnika.
    • osobne dysze - dysze nie wykonywane bezpośrednio w grubości dna, ale osadzone w nim jako osobne, wystające na zewnątrz elementy. 


    Na powyższym przykładzie widzimy od lewej RZ 65 z silnikiem na proch dymny (Schw.), RZ 65 z silnikiem na proch bezdymny (Digl.) oraz 7,3 cm R Sprgr. Pierwsza ma dno zagłębione i 6 dysz, dwie kolejne mają - wg systemu przyjętego w tabeli - 7+7 dysz oraz dna płaskie. Wszystkie trzy dna są nakręcane, pośrodku widać wprasowane spłonki. Morskie rakiety 8,6 cm miały dna kształtem podobne do tego po lewej, acz różniące się ilością dysz.


    A tu na przekroju przykład dna wkręcanego płaskiego (acz z zewnętrznym rantem dookoła), z dwoma pierścieniami dysz. Centralnie wkręcony zapłonnik elektryczny.

     
    Tak z kolei wyglądać może dno z osobno osadzonymi dyszami. Samo dno w tym konkretnym przypadku jest płaskie, ale otoczone oddzielnym zewnętrznym kołnierzem, a przez jego środek przechodzi zasobnik gwiazdki oświetlającej.
     
    Prawda, że proste?